Jaaroverzicht 2024 Erfgoedcommissie Heerde

Inhoud

• Voorwoord
• 1. Taken van de Erfgoedcommissie
• 2. Werkwijze van de Erfgoedcommissie
• 2.1 Samenstelling
• 3. Feiten en cijfers
• 4. Adviezen die zijn uitgebracht / werkzaamheden die zijn verricht
• 4.1 Jaaroverzichten archeologie
• 4.2 Ongevraagd advies Omgevingsvisie Heerde
• 4.3 Muziekkoepel Heerde
• 4.4 Onderhanden werkzaamheden

Voorwoord

In het voorwoord bij het jaaroverzicht 2023 staat dat 2024 ook het jaar zou worden waarin de nieuwe rol als gemeentelijke adviescommissie onder de Omgevingswet uitgewerkt gaat worden. We hebben als erfgoedcommissie onze verantwoordelijkheid hierin genomen, door proactief met een ongevraagd advies te komen vóór de vaststelling van de omgevingsvisie. Daarin hebben wij het college aandachtspunten over de praktische vertaling van de omgevingsvisie mee willen geven vanuit de expertise die de commissie heeft. We zijn daarbij niet over één nacht ijs gegaan. Een dergelijk advies vraagt om de nodige voorbereiding en uitwisseling tussen de leden van de commissie om tot een goede afweging te komen. We zijn blij dat het college te kennen heeft gegeven ons te willen betrekken bij de verdere uitwerking.

Als commissie zijn we voor de input over ontwikkelingen veelal afhankelijk van de informatie die wij van de ambtelijke organisatie krijgen. Een ambtelijke organisatie die aan het werk is onder de nieuwe omgevingswet en ook daarin nog haar weg moet vinden. De wil is er zeker om ons tijdig te betrekken bij ontwikkelingen. Al blijft het wel steeds balanceren in welke fase van de ontwikkeling uitwisseling gewenst is. Niet te vroeg zodat er te weinig concrete informatie is om te delen maar ook niet te ver in het proces zodat de reactie van de commissie niet meer meegenomen kan worden. De ontwikkelingen die wij in 2024 hebben besproken zijn veelal ontwikkelingen die een lange looptijd kennen, waardoor er nogal wat tijd kan zitten tussen het advies van de commissie en de terugkoppeling van het college én beide niet in hetzelfde kalenderjaar plaatsvinden. Een voorbeeld hiervan is Gemaal Pouwel Bakhuis dat in het jaarverslag 2023 is meegenomen maar waarvan we in 2024 weten dat het advies van de commissie bijdraagt aan de verdere planvorming.

Met commissieleden die in de gemeente wonen, zijn wij ook onderdeel van de samenleving en daarmee ook deelnemers aan maatschappelijke discussies. De muziekkoepel is een voorbeeld hiervan. Als commissie hebben we overwogen of en zo ja welke rol wij hierin hebben. Dat heeft geleid tot een advies over de muziekkoepel als verbindend bebouwingselement en als podium voor immaterieel erfgoed.

We hebben als commissie ook gezocht naar onderwerpen die een bijdrage kunnen leveren aan het verrijken van onze kennis van lokaal erfgoed. Het samenvoegen van bestaande informatie met een bepaalde invalshoek levert nieuwe kennis op die wij werkende weg in een kalenderjaar aanvullen. En waarvan het resultaat dan in een volgend kalenderjaar zichtbaar wordt.

Zo zijn wij als commissie ook in 2024 weer op weg geweest om onze adviesrol over de omgang met het erfgoed in de gemeente Heerde zichtbaar te maken.

Wilma Blankvoort-Zielhuis
Voorzitter

Taken van de Erfgoedcommissie

De commissie heeft als taak het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Heerde gevraagd en ongevraagd te adviseren over de omgang met erfgoed in onze gemeente. Onder erfgoed wordt verstaan: objecten en ook structuren, waardevolle dorpsgezichten, groen erfgoed (individueel groen, maar ook structuren), waardevolle landschappen, archeologie en immaterieel erfgoed.

Advisering over wijzigingsplannen voor rijksmonumenten en gemeentelijke monumenten is gedelegeerd aan de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit (CRK). Het advies van de CRK is bindend voor de Erfgoedcommissie.

De commissie geeft in haar werkplan (pdf, 882Kb) aan waar zij zich op focust:

1. Deugdelijke borging erfgoed bij implementatie Omgevingswet: de commissie wil zich inzetten om (de omgang met) het Heerder erfgoed in het omgevingsbeleid te krijgen.
2. Verduurzaming en erfgoed: de commissie wil bijdragen aan een goede voorlichting hierover richting eigenaren en college van burgemeester en wethouders met als doel het ontstaan van een gemeenschappelijk beeld over wat het Heerder erfgoed kan verdragen en wat niet.
3. Imaterieel erfgoed: de commissie zet zich in om ook immaterieel erfgoed voor het voetlicht te brengen.
4. Publiciteit: de commissie is van mening dat het meeste bereikt kan worden door een kritische, maar positieve en constructieve houding, waarin meervoudige waardencreatie voor de samenleving centraal staat.
5. Zorgen om en voor concrete situaties.
6. Governance: het organiseren van een aantal procedurele en procesmatige zaken.

2. Werkwijze van de Erfgoedcommissie

In 2021 heeft het college van burgemeester en wethouders de leden van de Erfgoedcommissie benoemd. In november 2022 is afscheid genomen van de eerste voorzitter van de Erfgoedcommissie. Mevrouw Fosca Bosch-Kruimel heeft tot 26 juni 2023 opgetreden als plaatsvervangend voorzitter. Op 27 juni 2023 heeft het college mevrouw Wilma Blankvoort-Zielhuis benoemd als lid en voorzitter van de Erfgoedcommissie. In de vergadering van 11 september 2023 heeft mevrouw Bosch-Kruimel het stokje overgedragen aan de nieuwe voorzitter. 

2.1 Samenstelling

De Erfgoedcommissie heeft 6 leden:

De leden zijn van links naar rechts:

• mevrouw A. (Anne-Lieke) Brem-Mackaaij (plaatsvervangend voorzitter)
• de heer S.M. (Simon) van den Bergh (plaatsvervangend secretaris)
• mevrouw W.H.M. Blankvoort-Zielhuis (voorzitter)
• mevrouw G.A.M. (Wineke) Allersma
• mevrouw F.H.M. (Fosca) Bosch-Kruimel
• de heer J.J.B. (Jos) Stap

Mevrouw R. (Robinia) Perlot, adviseur Erfgoed & Grondstoffen van de gemeente Heerde, treedt op als ambtelijk secretaris.

Het secretariaat is te bereiken via erfgoedcommissie@heerde.nl.

3. Feiten en cijfers

De commissie heeft 5 keer vergaderd in 2023, namelijk op 29 januari, 8 april, 17 juni, 9 september en 25 november 2024. 

De totale kosten over het jaar 2024 bedroegen € 3.076,38. De presentiegelden bedroegen € 1.765,04. De commissie is binnen het gestelde budget van € 7.500,- per jaar gebleven.

4. Adviezen die zijn uitgebracht / werkzaamheden die zijn verricht

4.1 Jaaroverzichten archeologie

De heer D. Haasjes, erfgoedvrijwilliger bij de gemeente Heerde heeft een jaaroverzicht opgesteld. In het jaaroverzicht doet de heer Haasjes verslag van daadwerkelijke werkzaamheden op het gebied van archeologie in onze gemeente in het jaar 2022. De commissie heeft richting het college aangegeven met belangstelling te hebben kennis genomen van het jaaroverzicht: het overzicht vormt een mooie toevoeging aan dat wat we al weten van onze gemeente. De commissie heeft de  heer Haasjes in overweging het jaaroverzicht op een aantal punten aan te vullen en aan te passen. De heer Haasjes heeft de suggesties van de commissie ter harte genomen en het jaaroverzicht daar waar aangeraden aangepast en aangevuld.

4.2 Ongevraagd advies Omgevingsvisie Heerde

De commissie heeft op 17 april 2024 een ongevraagd advies uitgebracht aan het college over de – op dat moment nog concept – omgevingsvisie. In dit advies heeft de commissie het college aandachtspunten meegegeven voor de vertaling van de omgevingsvisie naar de praktijk. Hierbij heeft de commissie het college opgeroepen het Heerder erfgoed de bescherming te geven die het verdient.

Het college heeft aangegeven dat de aandachtspunten ter harte zijn genomen bij het opstellen van een uitvoeringsagenda voor omgevingskwaliteit en erfgoed. Hierin zijn projecten en opdrachten opgenomen waaraan het college in de komende jaren uitvoering hoopt te gaan geven. Het college heeft aangegeven de commissie te betrekken bij de uitvoering van de projecten en opdrachten van de uitvoeringsagenda. 

4.3 Muziekkoepel Heerde

De Erfgoedcommissie heeft in haar vergadering van 9 september 2024 het college het volgende over de muziekkoepel in het centrum van Heerde meegegeven. De commissie heeft het belang van een voorziening als een vaste muziektent in het centrum benadrukt. Centraal gelegen vormt het een verbindend element tussen de bebouwing. Het benadrukt het centrum van Heerde en had oorspronkelijk een plek in het centrum van Heerde tot de bouw van de muziektent in het Van Meurspark. En hoort van oudsher in het centrum van Heerde thuis. Een muziektent is met name vanuit het oogpunt van immaterieel erfgoed (podium voor oraal erfgoed en uitvoerende kunsten) van belang. En de afgelopen jaren heeft de muziektent ook haar bestaansrecht in het centrum bewezen.

4.4 Onderhanden werkzaamheden

De commissie heeft in 2024 aan twee documenten gewerkt die in 2025 afgerond worden en ook in dat jaarverslag aan de orde zullen komen. De eerste is het document Nieuwe Heerdenaren waarin een overzicht wordt gegeven van ontwikkelingen die hebben geleid tot de komst van nieuwe inwoners in onze gemeente. De tweede, het document Immaterieel Erfgoed. Hierin is uitgewerkt wat immaterieel erfgoed is en welk immaterieel erfgoed ons mooie Heerde rijk is. Daarnaast is de commissie door het college van burgemeester en wethouders om advies gevraagd over het Masterplan begraafplaats Wapenveld. De bespreking van het verzoek van het college en een eerste uitwerking van het advies vond in 2024 plaats; het advies is in 2025 afgerond en toegezonden aan het college. Het zal om die reden opgenomen worden het jaarverslag 2025.