Vondsten uit begintijd Heerde bij archeologisch onderzoek

Bij de Johanneskerk in Heerde zijn bijzondere archeologische vondsten aangetroffen die teruggaan tot de begintijd van dit dorp, waarvan volgend jaar het 850-jarig bestaan wordt gevierd. Er zijn bewoningssporen gevonden uit de 12e of 13e eeuw. Uit recentere tijden, de 17e tot 19e eeuw, zijn zowel bewoningssporen als een kerkhof met een ‘immuniteitsmuur’ gevonden.

De Hervormde Gemeente Heerde heeft op de plek van de voormalige Kosterswoning, waar nu het nieuwe Kerkelijk Centrum gaat komen, een archeologisch onderzoek laten uitvoeren door het archeologisch onderzoeksbureau Transect. Ook erfgoedvrijwilliger Dirk Haasjes heeft medewerking verleend.

Bij deze opgravingen zijn zo’n 150 sporen gevonden. Hierbij kan onderscheid worden gemaakt in 3 soorten sporen:

Kerkhof met immuniteitsmuur

In de directe nabijheid van de Johanneskerk zijn zo’n 15 intacte graven en losse skeletdelen gevonden. Zoals bij zoveel oude kerken lag ook hier het kerkhof om de kerk heen. De graven liggen allemaal binnen de immuniteitsmuur (de muur die vroeger het kerkelijk gebied afbakende en beschermde). De relatief dikke muur was gebouwd met hergebruikt bouwmateriaal, zoals laatmiddeleeuwse kloostermoppen en brokken natuursteen. De graven stammen (waarschijnlijk) uit de 17e tot 19e eeuw.

Bewoningssporen ten noorden van de immuniteitsmuur

Uit dezelfde periode zijn bewoningssporen aanwezig in het gebied buiten de immuniteitsmuur. Zo zijn er waterputten gevonden die mogelijk op het erf van een voormalige kosterswoning lagen. Daarnaast zijn er sporen gevonden van (afval)kuilen waarin bouwkeramiek en dierlijke botten zijn gevonden.

Bewoningssporen uit de 12e tot 13e eeuw

Waarschijnlijk gaat het hier om een middeleeuwse boerderij of een groot huis. Er zijn delen van een structuur van zo’n gebouw gevonden. Er zijn ook sporen gevonden die kunnen duiden op een tweede structuur op dit boerenerf. De ouderdom van deze vondsten is gebaseerd op het type aardewerk dat hierbij is gevonden, vooral veel lokaal geproduceerd kogelpotaardewerk en enkele scherven vroeg-steengoed.

Opvallend is het aantal metaalslakken dat is gevonden. Dit kan duiden op lokale ijzerproductie- of bewerking. Deze sporen moeten nog nader worden onderzocht voor verdere duiding.

Bodemarchief

Inmiddels is het terrein weer dicht gemaakt, zodat de bouw van het Kerkelijk Centrum van de Johanneskerk kan beginnen. Alle sporen zijn digitaal ingemeten. Deze gegevens worden na afronding van de uitwerking opgeslagen in landelijke datasystemen (het E-Depot voor de Nederlandse archeologie en bij het Provinciaal Archeologisch Depot van de Provincie Gelderland). Op deze manier blijven de sporen bewaard en geschikt voor nader onderzoek.